Στα δυτικά της κορυφής Εύζωνας του Υμηττού, σε υψόμετρο 810μ. μια αδιόρατη σχισμή διαστάσεων 0,40 Χ 0,70εκ. οδηγεί στο βαθύτερο γνωστό σπήλαιο της Αττικής. Εξερευνήθηκε για πρώτη φορά το 1948 από τους συλλόγους Ε.Ο.Σ και ΠΑΝ με μέγιστο καταγεγραμμένο βάθος τα -138μ.
Στη συνέχεια εξερευνήθηκε από ομάδα της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας (Ε.Σ.Ε) η οποία το συμπεριέλαβε στο Αρχείο της με αριθμό μητρώου Νο19 και το ίδιο μέγιστο βάθος.
Τον Ιανουάριο του 1993 μέλη του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Εξερευνητικού Ομίλου (ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο.) πραγματοποίησαν νέα αποστολή διορθώνοντας για πρώτη φορά το βάθος του σπηλαίου στα -124μ.
Στις 03/11/2005 το βάραθρο χαρτογραφήθηκε εκ νέου από τους Κώστα Αδαμόπουλο, Πέτρο Σταυρόπουλο και Ηλία Καζαή του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Αθλητικού Συλλόγου (Σ.ΕΛ.Α.Σ.), με τα αποτελέσματα των μετρήσεων να καταγράφουν νέο βάθος στα - 110μ. και την αποτύπωση να δίνεται στη δημοσιότητα την άνοιξη του 2007.
Από τον Αύγουστο έως και τον Οκτώβριο του 2014 ο Εξερευνητικός Σύλλογος ΘΗΣΕΑΣ πραγματοποιεί μια σειρά από αποστολές στο εν λόγω σπήλαιο ανακαλύπτοντας νέα τμήματα, παράλληλα της κεντρικής διεύθυνσης του σπηλαίου αγγίζοντας τα -130μ. χωρίς όμως την ύπαρξη χαρτογράφησης για αυτά.
Τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2023 μια διασυλλογική προσπάθεια χαρτογράφησης και αποτύπωσης του σπηλαίου φέρνει στην επιφάνεια τις ακριβείς του διαστάσεις, το πραγματικό μέγιστο βάθος του, αλλά και τις παράλληλες διαδρομές του, φωτίζοντας έτσι προσπάθειες ετών. Η αποστολή που πραγματοποιήθηκε στις 23-24/09 - 30/09-01/10 και 07/10/23 από τους Γιώργο Σωτηριάδη (ΠΡΩΤΕΑΣ), Ηρακλή Κόπιτσα, Γιώργο Βλάχο (Ε.Σ.Ε), Άγγελο Βλαχόπουλο (ΘΗΣΕΑΣ), Σπύρο Μαραγκό και Μπάμπη Κοροβέση (ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο.) έδωσε μέγιστο βάθος τα -113μ. για τον παλαιό κλάδο του σπηλαίου και αντίστοιχα τα -122μ. μέγιστο βάθος για το νέο κλάδο.
Πρόκειται για διάκλαση, η οποία έχει δημιουργήσει ένα απαιτητικό τεχνικά, κατακόρυφο και δαιδαλώδες βάραθρο, με στενά περάσματα στα πρώτα του μέτρα.
Χαρακτηριστικό σημείο του είναι το πατάρι που δημιουργείται στα -70μ. το οποίο προσφέρει τη δυνατότητα πρόσβασης με το στήσιμο μιας μεγάλης τραβέρσας 10 μέτρων στο παράθυρο που βρίσκεται ακριβώς απέναντι, καθώς και τη δυνατότητα εισόδου στο νέο κλάδο που οδηγεί και στο μέγιστο βάθος του σπηλαίου.
Εντυπωσιάζουν οι καταστόλιστοι θάλαμοι από κοράλλια, αλλά και τα ιδιαίτερα απαιτητικά στενώματα που απαιτούν σεβασμό και τη μέγιστη προσοχή ώστε να επιτευχθεί η λιγότερη δυνατή καταπόνηση του σπηλαίου από τους επισκέπτες.
Το Βάραθρο του Μεγάλου Πύργου (-122μ.) είναι το βαθύτερο του Υμηττού, μεταξύ των 70 περίπου σπηλαίων που έχουν καταγραφεί στην ευρύτερη περιοχή του, στο οποίο έχουν πραγματοποιηθεί σειρές αποστολών από το σύνολο των σπηλαιολογικών συλλόγων της χώρας μας στο πέρασμα των ετών.
Στις 22/01/2023 επισκεφθήκαμε και εξερευνήσαμε το εν λόγω σπηλαιοβάραθρο, φτάνοντας στο μέγιστο χαρτογραφημένο βάθος του παλαιού κλάδου με μέλη του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Αθλητικού Συλλόγου (Σ.ΕΛ.Α.Σ.).
Ευχαριστούμε θερμά τον Νίκο Μητσάκη και τα παλαιότερα μέλη του συλλόγου Δήμητρα Καραβάνα και Παύλο Γραβιώτη για την οργάνωση και την ασφαλή διεξαγωγή της αποστολής.
Τέλος απευθύνουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Γιώργο Σωτηριάδη για την άδεια αναδημοσίευσης της αποτύπωσης του σπηλαίου καθώς και για τις πληροφορίες σχετικά με την τελευταία αποστολή.
Στη δράση αυτή συμμετείχαν οι:
Νίκος Μητσάκης, Δήμητρα Καραβάνα, Παύλος Γραβιώτης, Δημήτρης Συνοδινός, Ευάγγελος Μητσάκης, Κωνσταντίνος Παυλάκης, Μαρία Χαλκιαδάκη, Οδυσσέας Μητσάκης και Ανδρέας Ανδρικόπουλος.
Έρευνα και επιμέλεια κειμένου: Ανδρέας Ανδρικόπουλος
Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Παυλάκης, Μαρία Χαλκιαδάκη, Ανδρέας Ανδρικόπουλος.