A/T Βασίλισσα Όλγα (D-15) [+1943]

Ναυάγιο

Μέγιστο Βάθος: 31,9m | Θερμ: 20°C (Οκτ '21)

Η Ιστορία

Μετά την ταραχώδη περίοδο του Μεσοπολέμου και την ανάληψη της πρωθυπουργίας της Ελλάδας το 1936 από τον Ιωάννη Μεταξά, η απειλή ενός νέου παγκόσμιου πολέμου διαγράφεται όλο και πιο έντονη στο διεθνές περιβάλλον. Το νέο καθεστώς αντιλαμβανόμενο τις εξελίξεις και τον ρόλο που θα κληθεί η Ελλάδα να διαδραματίσει ξεκινάει μια συστηματική προσπάθεια προετοιμασίας της χώρας στον αμυντικό τομέα.

Στα πλαίσια αυτά και σε μια προσπάθεια ενίσχυσης του πολεμικού στόλου, το Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο αποφασίζει το 1936 την παραγγελία τεσσάρων αντιτορπιλικών πλοίων. Έπειτα από σκληρές διαπραγματεύσεις με την Βρετανία, η τελική παραγγελία δίνεται για δύο πλοία τον Ιανουάριο του 1937 στα ναυπηγεία Yarrow & Co στο Scotstoun της Γλασκώβης. Το σχέδιο των πλοίων ήταν μια εξέλιξη των αγγλικών αντιτορπιλικών κλάσης G που είχαν σχεδιαστεί το 1933 και αντιπροσώπευε έναν από τους καλύτερους τύπους αντιτορπιλικών της εποχής εκείνης.

Το κόστος κατασκευής θα έφτανε τις 380.000 λίρες Αγγλίας για το κάθε πλοίο και θα έπαιρναν τα ονόματα «Βασιλεύς Γεώργιος D-14» και «Βασίλισσα Όλγα D-15».

Κατά τις τελικές διαβουλεύσεις η Ελληνική κυβέρνηση έρχεται σε συμφωνία με τους Βρετανούς και αποφασίζεται η αγορά του οπλισμού των πλοίων να πραγματοποιηθεί από την Ναζιστική Γερμανία, η οποία δέχεται να πληρωθεί σε είδος και συγκεκριμένα με ελληνικά καπνά, σε μια προσπάθεια εξοικονόμησης συναλλαγματικών διαθεσίμων.

Την 1η Φεβρουαρίου 1937 τοποθετείται η τρόπιδα του Ελληνικού Α/Τ «Βασίλισσα Όλγα». Η καθέλκυση του γίνεται στις 2 Ιουνίου 1938 και οι εργασίες κατασκευής του ολοκληρώνονται την 4η Φεβρουαρίου 1939. Στις 11 Φεβρουαρίου 1939 υψώνεται η ελληνική σημαία και τρεις μέρες αργότερα το Α/Τ «Βασίλισσα Όλγα» αφήνει την Γλασκώβη με προορισμό την Ελλάδα.

Δεκαπέντε ημέρες μετά, την 1η Μαρτίου 1939, θα καταπλεύσει στον ναύσταθμο της Σαλαμίνας έχοντας λάβει το διακριτικό D 15. Εκεί αρχίζουν εντατικές εργασίες για την τοποθέτηση του οπλισμού του πλοίου που θα διαρκέσουν δύο μήνες (4 πυροβόλα Rheinmetall των 127mm και 4 αντιεροπορικά Rheinmetall των 37mm), μιας και οι κατασκευαστές δεν επιθυμούσαν να μεταφέρουν τον οπλισμό τους στο αγγλικό ναυπηγείο.

Γενικά χαρακτηριστικά

Τον Οκτώβριο του 1941 αφαιρέθηκε το 4ο πυροβόλο των 127mm και οι πρυμνιοί Τ/Σ για να προστεθούν 1 Α/Α πυροβόλο 76mm και 6 πυροβόλα 20mm όπου αντικατέστησαν τον μέχρι τότε αντιαεροπορικό του οπλισμό. Επίσης θα τοποθετηθεί η ανθυποβρυχιακή συσκευή ASDIC 128 (Allied Submarine Detection Investigation Committee) που ήταν απαραίτητη για τον εντοπισμό των εν καταδύσει εχθρικών υποβρυχίων.

Η δράση του «Βασίλισσα Όλγα»

Η δράση του Α/Τ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ αρχίζει πριν ακόμα η Ελλάδα εισέλθει στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Στις 30 Ιουλίου 1940 το «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ» μαζί με το αδελφό του πλοίο, «ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ», βρίσκονταν αγκυροβολημένα στη Ναύπακτο, όταν γίνονται στόχος ενός ιταλικού αεροπλάνου που έριξε τέσσερις βόμβες εναντίον τους, χωρίς όμως να τα πετύχει.

Στις 15 Αυγούστου 1940, μετά τον τορπιλισμό της «ΕΛΛΗΣ» στην Τήνο, το «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ» καλείται πάλι μαζί με το «ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ» να συνοδεύσει τα επιβατηγά σκάφη με τους προσκυνητές της Μεγαλόχαρης από την Τήνο στον Πειραιά.

Με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940 το «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ» αναπτύσσει έντονη πολεμική δραστηριότητα. Με κυβερνήτη τον Πλοίαρχο Αλφρέδο Λεοντόπουλο, λαμβάνει μέρος σε συνοδείες νηοπομπών, περιπολίες, καθώς και στην πρώτη και τρίτη (14-15 Νοεμβρίου 1940, 4-5 Ιανουαρίου 1941) επιδρομή στο Στενό του Οτράντο.

Στις 03 Μαρτίου 1941 μαζί με το «ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ» μεταφέρουν τα αποθέματα χρυσού και συναλλάγματος της Τράπεζας της Ελλάδος στην Κρήτη και ακολουθεί στις 25 Απριλίου η μετακίνηση της Ελληνικής Κυβέρνησης στη μεγαλόνησο μετά την γερμανική εισβολή. Την ίδια μέρα το «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ» καταφτάνει στην Αλεξάνδρεια και ενσωματώνεται με τον απόδημο Ελληνικό στόλο στη Μέση Ανατολή.

Εκεί θα αναλάβει συνοδείες βρετανικών νηοπομπών προς τα γύρω λιμάνια. Με νέο Κυβερνήτη τον Πλοίαρχο Ι. Βλαχόπουλο που αναλαμβάνει καθήκοντα στις 14 Ιουνίου, το πλοίο θα μεταβεί τον Οκτώβριο του 1941 στην Καλκούτα της Ινδίας για τις απαραίτητες επισκευές και την μετασκευή βελτίωσης και ενίσχυσης του οπλισμού του.

Στις 15 Ιανουαρίου 1942 το «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ» αναχωρεί από την Καλκούτα και μεταβαίνει στην περιοχή Τρινκομάλι και Κολόμπο της Κεϋλάνης. Εκεί ξεκινά την έντονη δράση του, η οποία έχει να κάνει με ανθυποβρυχιακές έρευνες και την συνοδεία δύο μεγάλων αμερικανικών ατμόπλοιων 25.000 τόνων, μέχρι την 8η Φεβρουαρίου, οπότε και θα βάλει ρότα για τη Μεσόγειο.

Με την επιστροφή του στην Αλεξάνδρεια, στις 22 Φεβρουαρίου 1942, το «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ» εντάσσεται στον 14ο βρετανικό στολίσκο αντιτορπιλικών λαμβάνοντας το διακριτικό Η 84. Με νέο κυβερνήτη τον πλωτάρχη Δ. Αλεξάνδρου από τις 26 Φεβρουαρίου συμμετέχει στη συνοδεία νηοπομπών προς το Τομπρούκ, όπου γρήγορα ξεχωρίζει για την πολεμική του δράση, όταν γύρω του πολεμικά και εμπορικά πλοία αποδεκατίζονται από τις δυνάμεις του Άξονα. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του κινδύνου, πρέπει να σημειωθεί ότι από τα 15 αντιτορπιλικά του 14ου Στολίσκου διασώθηκαν μόνο τρία, μεταξύ αυτών και το Ελληνικό αντιτορπιλικό.

Στις 3 Μαΐου, και ενώ το πλοίο συμμετείχε σε μια ακόμη νηοπομπή προς το Τομπρούκ, προσάραξε σε αβαθή με αποτέλεσμα να καταστραφεί η μια έλικα και να υποστεί ζημιές στους άξονες. Επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια, όπου το πλήρωμα με αυτοθυσία εν μέσω βομβαρδισμών θα προχωρήσει στην μερική του επισκευή και στις 30 Ιουνίου θα ρυμουλκηθεί από την κορβέτα «ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ» στο Port Said και στη συνέχεια στο Port Tewfik, όπου τον Οκτώβριο θα ολοκληρωθούν οι επισκευές του.

Το παραπάνω γεγονός θα σταθεί η αφορμή για την αντικατάσταση του κυβερνήτη από τον 37χρονο πλωτάρχη Γεώργιο Μπλέσσα στις 28 Αυγούστου 1942. Με αυτόν κυβερνήτη το «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ» θα γράψει την περίοδο που θα ακολουθήσει μια από τις πιο χρυσές σελίδες της ναυτικής μας ιστορίας.

Μετά από απραξία επτά μηνών, το «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ» θα συνεχίσει να συνοδεύει νηοπομπές, αρχικά στον Βόρειο Ινδικό και στη συνέχεια θα επιστρέψει στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τα ξημερώματα της 15ης Δεκεμβρίου 1942 και ενώ το «Όλγα» επιστρέφει εβρισκόμενο 45 μίλια νότια της Μάλτα μαζί με το αγγλικό αντιτορπιλικό “PETARD” (G 56) εντοπίζουν το ιταλικό υποβρύχιο “UARSCIEK”. Έπειτα από σκληρή μάχη, σειρά βομβών του Ελληνικού Α/Τ το έπληξε προκαλώντας του διαρροή όπου το αναγκάζει να αναδυθεί και να παραδοθεί. Παρά την προσπάθεια του Αγγλικού Α/Τ να κρατήσει το υποβρύχιο στην επιφάνεια και να το ρυμουλκήσει ως την Μάλτα, η απόφαση του Βρετανού κυβερνήτη να αυξήσει την ταχύτητα ρυμούλκησης στέκεται μοιραία. Η στεγανή πόρτα του πρυμναίου διαμερίσματος ανοίγει, το υποβρύχιο αρχίζει να γεμίζει νερά και λίγο αργότερα χάνεται για πάντα στη μαύρη άβυσσο.

Ήταν τόσο μεγάλη η επιτυχία αυτή όπου ένα μήνα μετά ο Βασιλιάς της Αγγλίας απένειμε στον κυβερνήτη του «Βασίλισσα Όλγα», Γεώργιο Μπλέσσα, το παράσημο των διακεκριμένων υπηρεσιών (DSO) για την επιτυχή βύθιση του υποβρυχίου.

Τη νύχτα 18 προς 19 Ιανουαρίου 1943 το «Βασίλισσα Όλγα» βυθίζει ανοιχτά της Λιβύης, σε συνεργασία με αγγλικά αντιτορπιλικά, το ιταλικό εξοπλισμένο αλιευτικό “STROMBOLI” (475 τόνων) πετυχαίνοντας τον στόχο του με τις δυο πρώτες ομοβροντίες.

Το θρυλικό πλοίο συνεχίζει την δράση του στον Ινδικό ωκεανό όπου μαζί με βρετανικά αντιτορπιλικά συνοδεύει πέντε υπερωκεάνια που μετέφεραν στρατεύματα στην Νέα Γουινέα. Επιστρέφει στην Μεσόγειο αρχές Μαρτίου λαμβάνοντας μέρος σε συνοδείες στην περιοχή της Μάλτας, της Αλεξάνδρειας και της Τρίπολης.

Την 1η Ιουνίου 1943 σε συνεργασία με το βρετανικό αντιτορπιλικό “JERVIS” (G 00), το «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ» θα πλεύσει για τις ανατολικές σικελικές ακτές. Στη βραδινή ναυμαχία που ακολουθεί, τα συμμαχικά πλοία βυθίζουν την ιταλική τορπιλάκατο “CASTORE” (795 τόνων).

Το ελληνικό Α/Τ θα συμμετάσχει στην επιχείρηση κατάληψης από τις συμμαχικές δυνάμεις των νήσων Παντελλερίας και Λαμπεντούζας, όπου βομβαρδίζει ιταλικές θέσεις. Το επόμενο διάστημα το «Όλγα» υποστηρίζει τις επιχειρήσεις κατά την απόβαση στη Σικελία και διαφεύγοντας μια σειρά αεροπορικών επιθέσεων κερδίζει από τους Άγγλους τον τίτλο του «τυχερού πλοίου».

Με τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας που υπεγράφη την 8η Σεπτεμβρίου το «Βασίλισσα Όλγα» ήταν το μοναδικό ελληνικό πλοίο όπου μαζί με τα θωρηκτά “WARSPITE” και “VALLIANT”, τα αντιτορπιλικά” FAULKNOR”, “FURY”, “ECHO”, “INTREPID”,”RAIDER” και “TERRIBLE” συμμετείχαν στην παράδοση και την συνοδεία του κυρίως μέρους του ιταλικού στόλου στην Μάλτα. Η συμμετοχή αυτή ήταν ιδιαιτέρως τιμητική τόσο για το θρυλικό αντιτορπιλικό μας, όσο και για το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό καθώς και μια έμπρακτη αναγνώριση για τους αγώνες του στο πλευρό των συμμάχων.

Αμέσως μετά την παράδοση των ιταλικών δυνάμεων, ξεκινούν οι επιχειρήσεις των συμμάχων στην περιοχή των Δωδεκανήσων σε μια προσπάθεια να θέσουν υπό τον έλεγχο τους ολόκληρη την περιοχή του νοτιοανατολικού Αιγαίου. Το «Όλγα» θα δώσει το παρών και σε αυτό το πεδίο δράσης.

Το ελληνικό αντιτορπιλικό αναχωρεί από την Αλεξάνδρεια στις 17 Σεπτεμβρίου μαζί με τα βρετανικά αντιτορπιλικά “ECLIPSE” (H 08) και “FAULKNOR” (H 62) για πολεμική περιπολία στο στενό της Καρπάθου. Το απόγευμα της ίδιας μέρας ενημερώνονται για την ύπαρξη γερμανικής νηοπομπής. Λίγα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα της επόμενης μέρας το “FAULKNOR” εντοπίζει τους εχθρικούς στόχους οι οποίοι ήταν το δεξαμενόπλοιο “PAULA” (4.442 τόνων) και το φορτηγό “PLUTO” (1.156 grt) συνοδευόμενα από το Ανθυποβρυχιακό “UJ2104”. Τα βρετανικά αντιτορπιλικά στοχεύουν το “PAULA” και το «Όλγα» το “PLUTO” όπου μετά από λίγο βυθίζονται. Το “UJ2104” έχοντας υποστεί σοβαρές ζημιές διαφεύγει για να βυθιστεί την επόμενη μέρα στην θέση Μαλτεζάνα της Αστυπάλαιας.

Μετά την επιχείρηση αυτή το «Βασίλισσα Όλγα» με δύο βρετανικά αντιτορπιλικά μεταφέρουν στις 22/09 στρατιωτικό προσωπικό και πολεμικό υλικό στη Λέρο, η οποία είχε πρόσκαιρα καταληφθεί από τους Συμμάχους. Ήταν η πρώτη φορά μετά από 2,5 χρόνια που το θρυλικό πλοίο μαζί με το πλήρωμα του αντίκριζαν ελληνικό νησί.

Η τελευταία μέρα του «Βασίλισσα Όλγα»

Στις 8:45 της 25ης Σεπτεμβρίου 1943 το «Βασίλισσα Όλγα» μαζί με το βρετανικό αντιτορπιλικό “INTREPID” αναχωρούν από την Αλεξάνδρεια για επιθετική περιπολία στο στενό της Κάσου. Στις 4:15 της 26ης Σεπτεμβρίου λαμβάνουν κρυπτογραφημένο σήμα με εντολή να καταπλεύσουν στην Λέρο.

Η ώρα είναι 07:00 το πρωί όταν τα δύο αντιτορπιλικά μπαίνουν και προσορμίζουν στον όρμο Λακκί, σε μια από τις σημαντικότερες ναυτικές βάσεις της Μεσογείου. Η μέρα ήταν Κυριακή, ανήμερα της θρησκευτικής εορτής του Αγίου Θεολόγου.

Το πλήρωμα ταυτίζεται με την πρωινή γαλήνη, ξεχνώντας για λίγο τις δύσκολες συνθήκες του πολέμου. Κουρασμένοι από την ολονύχτια περιπολία, οι άνδρες κατεβαίνουν στις καμπίνες και στα υποφράγματα για να κοιμηθούν. Στη γέφυρα μένει ο αξιωματικός φυλακής με τους βοηθούς του, στα πυροβόλα και τα πολυβόλα μένουν οι πυρήνες των ομοχειριών και στις μηχανές οι μηχανικοί και οι θερμαστές βάρδιας.

Δύο υπαξιωματικοί έχουν βάλει σε λειτουργία το ραδιόφωνο, όπου ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών μεταδίδει την Κυριακάτικη λειτουργία από τη Μητρόπολη Αθηνών, δημιουργώντας ένα κλίμα κατάνυξης.

Η έλευση του «Όλγα» στο νησί προκαλεί ενθουσιασμό και πολλοί είναι αυτοί που το πλησιάζουν ή το επισκέπτονται ακόμα και με τα παιδιά τους γεμάτοι χαρά.

Τίποτα δεν προμηνύει τις εφιαλτικές στιγμές που θα επακολουθήσουν.

Είναι 09:57 όταν ένα σφύριγμα από ρίψεις βομβών διακόπτει την πρωινή γαλήνη. Χωρίς καμία προειδοποίηση από τα αερόφωνα της Πατέλας, ή τις σειρήνες από τις πυροβολαρχίες και τα σημεία επιτήρησης, γερμανικά αεροσκάφη Junkers Ju 88 εφορμούν κατά κύματα πάνω από τον κόλπο του Λακκίου. Με κύριο στόχο τα δυο αγκυροβολημένα αντιτορπιλικά το πρώτο κύμα αφήνει της βόμβες του από ύψος 300 – 400 μέτρων, ενώ συγχρόνως θερίζουν τα καταστρώματά των πλοίων για να εμποδίσουν τα πληρώματα να πάρουν θέσεις μάχης.

Το «Βασίλισσα Όλγα» μένει αλώβητο παρά τις κοντινές εκρήξεις που το συγκλόνισαν, ενώ μια βόμβα βρίσκει στόχο στο λέβητα Νο3 του “INTREPID” όπου τον διαλύει. Τα θραύσματα της βόμβας τρυπάνε τον κύριο ατμαγωγό σωλήνα και ο ατμός διαφεύγει με πίεση στην ατμόσφαιρα, σφυρίζοντας δαιμονισμένα.

Ο Ντίμης Ματάλας, Αξιωματικός τότε, περιγράφει εκείνες τις στιγμές:

«Όσοι βρίσκονται στα υποφράγματα τρέχουν προς τις θέσεις τους. Πρώτος απ’ όλους ο Κυβερνήτης, ο οποίος με χαρακτηριστική ψυχραιμία προσπαθεί να εμψυχώσει το πλήρωμα του:

«Δεν είναι τίποτα παιδιά, γρήγορα στα πολυβόλα σας…..!»

Το δεύτερο κύμα των γερμανικών βομβαρδιστικών χτυπά τις εγκαταστάσεις της ιταλικής Ναυτικής Βάσης, δίνοντας τον απαραίτητο χρόνο στα πληρώματα των αντιτορπιλικών να επανδρώσουν τις θέσεις μάχης στα πλοία τους.

Η εμφάνιση του τρίτου κύματος από τα συνολικά 24 Ju 88 θα αποβεί μοιραία για το «τυχερό πλοίο».

Ο Κυβερνήτης του «Όλγα» εμφανίζεται μεταξύ των πρώτων στο πρυμναίο κατάστρωμα. Με παντελόνι και πουλόβερ, αλλά ξυπόλητος, κατευθύνεται προς τη γέφυρα από την αριστερή πλευρά του πλοίου. Στην πρωραία κάθοδο του μηχανοστασίου σταματά για να δώσει κάποιες οδηγίες στους αξιωματικούς του. Εκεί θα τον βρει και το μοιραίο πλήγμα.

Ο πρώτος νεκρός του «Βασίλισσα Όλγα» ήταν ο Κυβερνήτης, Πλωτάρχης Γεώργιος Μπλέσσας» συνεχίζει ο Ντίμης Ματάλας.

Χτυπημένος από μια ριπή στο στήθος και στον λαιμό, ο Μπλέσσας σκοτώνεται ακαριαία, ενώ ταυτόχρονα και άλλα μέλη του πληρώματος χτυπιούνται και σωριάζονται στο κατάστρωμα γύρω από το νεκρό κυβερνήτη τους.

Μέσα σε λίγα λεπτά το ελληνικό αντιτορπιλικό θα δεχτεί το τελικό χτύπημα. Τουλάχιστον δυο βόμβες πέφτουν μερικά μέτρα πίσω από την πρυμναία τσιμινιέρα και ανατινάζουν το βληματοθέσιο του αντιαεροπορικού πυροβόλου Vickers. Ακολουθεί μια φοβερή έκρηξη και το πρυμναίο τμήμα, σχεδόν αποκομμένο, παίρνει κλίση δεξιά και αρχίζει να βυθίζεται.

Οι απεγνωσμένες προσπάθειες του πληρώματος να διασωθεί το πληγωμένο σκάφος δεν φέρνουν αποτέλεσμα. Ο Ανθυποπλοίαρχο Δανιήλ στις 10:08 δίνει εντολή εγκατάλειψης του πλοίου. Στις 10:11 ενώ η ράχη της πλώρης είχε μένει για λίγο όρθια, ως σαν να αιωρείται και καθώς και οι τελευταίοι θύλακες αέρα υποχωρούν, το πλοίο χάνεται απότομα στη θάλασσα η οποία το αγκαλιάζει για πάντα μαζί με τους νεκρούς ήρωες του.

Ο Ντίμης Ματάλας ολοκληρώνει την διήγηση του:

Η πιο συγκινητική στιγμή ήταν όταν χάθηκε το πλοίο, ακούστηκε μια φωνή «Ζήτω το ΟΛΓΑ!» και 120 άνθρωποι που χαροπάλευαν μέσα στη θάλασσα επανέλαβαν την κραυγή «Ζήτω το ΟΛΓΑ!»

Ο κυβερνήτης του πλοίου, 6 αξιωματικοί, 65 υπαξιωματικοί και ναυτοδίοποι, καθώς και 8 πολίτες ήταν ο τραγικός απολογισμός της απώλειας του Ελληνικού πλοίου.

Ο Βρετανός Στόλαρχος αναγγέλλοντας στον Έλληνα Α.Σ. τη βύθιση του «Βασίλισσα Όλγα» έγραψε:

Η απώλεια του λαμπρού τούτου πλοίου, το οποίον είχε καταστή περίφημον καθ΄ όλην την Μεσόγειον, θα γίνει βαθύτατα αισθητή εις όλους, όσοι συνυπηρέτησαν μαζί του.

Ο Γ. Μπλέσσας με τη σιδερένια θέληση και τις ακλόνητες αρχές του, ταύτισε το όνομά του με την αυτοθυσία και τη συναδελφική αλληλεγγύη. Μετά θάνατον τιμήθηκε με το Αριστείο Ανδρείας και το βρετανικό Πολεμικό Σταυρό και ταυτόχρονα προήχθη σε αντιπλοίαρχο.

Το «Όλγα», από τις 31 Δεκεμβρίου του 1941 ως τη μέρα που βυθίστηκε, στις 26 Σεπτεμβρίου του 1943, είχε διανύσει 74.741μίλια σε 4.707 ώρες, έχοντας καλύψει περισσότερα μίλια από κάθε άλλο πλοίο, στο θανάσιμο περιβάλλον της Μεσογείου.

Η Διάλυση του πλοίου

Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια το ναυάγιο του «Βασίλισσα Όλγα» παρέμεινε ανενόχλητο σε βάθος 32 μέτρων. Ένα από τα πλέον θρυλικά σκάφη του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, τον Ιανουάριο του 1952 κατοχυρώνεται για εκποίηση σε πλειοδοτικό διαγωνισμό στον Αντώνιο Μαράκη, πληρεξούσιος του οποίου ήταν ο Κωνσταντίνος Ευθυμιάδης. Το πλοίο χαρακτηρίζεται ως «άχρηστο δια το Βασιλικό Ναυτικό ναυάγιο» από τον Οργανισμό Ανελκύσεως Ναυαγίων και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους υπογράφεται το συμβόλαιο το οποίο έδινε στους διαλυτές περιθώριο πέντε ετών, μέχρι να ολοκληρώσουν την ανέλκυση του ναυαγίου.

Στο συμφωνητικό πώλησης αναφερόταν ότι «μετά του πωλουμένου ναυαγίου δεν εκποιείται το επ΄αυτού ευρισκόμενον πάσης φύσεως πολεμικόν υλικόν» το οποίο θα αποδίδεται στο πολεμικό ναυτικό εκτός και αν κρίνονται άχρηστα οπότε και θα αποδίδονται στον δικαιούχο. Επίσης δεν εκποιούνταν ο μόλυβδος που έφερε το σκάφος ως έρμα, ατομικά είδη του πληρώματος τα οποία θα αποδίδονται στους δικαιούχους καθώς και ιστορικά κειμήλια όπως οι θυρεοί, οι άγκυρες, οι τηλέγραφοι και τα οιακοστρόφια. Βάσει του ίδιου συμφωνητικού τα τμήματα του ναυαγίου που ανελκύονταν τύχαιναν αξιολόγησης από τριμελή επιτροπή του Πολεμικού Ναυτικού.

Έτσι, το Μάρτιο του 1955 η επιτροπή αυτή παρέδωσε στον Α. Μαράκη «ναυαγήματα του Βασίλισσα Όλγα» βάρους 350 τόνων. Αυτά αποτελούνταν από παλιοσίδερα βάρους 300 τόνων και από χαλκό και λοιπά μέταλλα βάρους 50 τόνων προερχόμενα από τις έλικες, ηλεκτρικά καλώδια, σωληνώσεις, ψυγεία κλπ.

Οι εργασίες συνεχίζονταν το 1956 και τον Απρίλιο δόθηκε η πρώτη από τις δυο εξάμηνες παρατάσεις των εργασιών διάλυσης. Έτσι τον Οκτώβριο του 1956 ο Α. Μαράκης παραλαμβάνει 120 περίπου τόνους παλιοσίδερων και 12 τόνους χαλκού, ορείχαλκου και μολύβδου.

Αν και στους όρους αναφέρεται πως σε περίπτωση μη ολοκλήρωσης των εργασιών ανέλκυσης μέχρι το πέρας της προθεσμίας, θα κηρυχθεί ο αγοραστής έκπτωτος, το Μάρτιο του 1958 θα λάβει μια νέα εξάμηνη παράταση των εργασιών.

Συνολικά από τα υλικά που ανελκύστηκαν από το ναυάγιο του «Βασίλισσα Όλγα», το Βασιλικό Ναυτικό παρακράτησε 103 κατεστραμμένους κάλυκες διαμετρήματος 4,5 ιντσών.

Ο βετεράνος δύτης Μιχάλης Ξηραδάκης, ο οποίος μαζί με τον αδερφό του Σήφη είχαν εργαστεί σε σειρά από διαλύσεις ναυαγίων αναφέρει:

Στο Βασίλισσα Όλγα δουλέψαμε για έξι μήνες και ουσιαστικά το κόψαμε δυο δύτες, εγώ και ο Σήφης. Κατεβαίναμε σε βάθος 25-30 οργιές, δουλεύαμε για 5-10 λεπτά και για να ανεβάσουμε τα κομμάτια χρησιμοποιούσαμε γερανό που σήκωνε ως 30 τόνους

Τον Μάρτιο του 1997, η καταδυτική ομάδα του Κώστα Θωκταρίδη σε συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό και τον Δήμο Λέρου, πραγματοποιεί ανέλκυση 111 αντικειμένων τα οποία εκτίθενται σήμερα στο τοπικό Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο.

Το ναυάγιο σήμερα

Παρά τις εργασίες ανέλκυσης που διενεργήθηκαν, ένα σημαντικό μέρος του ένδοξου αντιτορπιλικού παραμένει και σήμερα στον βυθό της Λέρου. Η πλώρη είναι το πιο εύκολα αναγνωρίσιμο τμήμα του και το μοναδικό το οποίο σώζεται αυτούσιο. Οι βάσεις των δυο μεγάλων πυροβόλων μαρτυρούν το ένδοξο παρελθόν του.

Κλίμακες στρεβλωμένες, σχάρες από το μηχανοστάσιο, μέρη της πρυμναίας υπερκατασκευής, η ανθρωποθυρίδα που οδηγούσε στα υποφράγματα του αντιτορπιλικού είναι μόνο μερικά από τα σημεία που κάποιος μπορεί να δει τις μεγάλες ωστικές πιέσεις που δέχτηκε το ναυάγιο.

Στον περιβάλλοντα χώρο του κοιτώντας πιο προσεκτικά μπορείς κάποιος να βρει ακόμα και σήμερα φινιστρίνια από την γέφυρα του πλοίου και υπολείμματα από ανθυποβρυχιακές βόμβες όπως και εκρηκτικής ύλης των βλημάτων.

Μεγάλο μέρος του ναυαγίου πλέον είναι καλυμμένο από παχύ στρώμα λάσπης, και σε συνδυασμό με την πολύ κακή ορατότητα η οποία επικρατούσε λόγω καιρικών συνθηκών, έκαναν την κατάδυσή μας ιδιαίτερα απαιτητική.

Ευχαριστίες

Στις 30 Οκτωβρίου 2021 ευρισκόμενοι στο ιστορικό νησί της Λέρουκαι υπό την καθοδήγηση του Κώστα Κουβά, ιδιοκτήτη του Καταδυτικού Κέντρου Hydrovious, τον οποίο και ευχαριστούμε θερμά, πραγματοποιήσαμε δύο καταδύσεις στο θρυλικό αυτό ναυάγιο, μάρτυρα της νεότερης ιστορίας μας σήμερα.

Στις καταδύσεις αυτές έλαβαν μέρος οι: Άκης Σεϊσίδης, Χρήστος Μιχαήλ, Βεντούρης Μπουντούρης, Βασίλης Τσιαΐρης, Νικόλας Μαργαρίτης, και Ανδρέας Ανδρικόπουλος.

Ιστορική έρευνα και έρευνα αρχειακού υλικού: Ανδρέας Ανδρικόπουλος.

Πηγές

• ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ –  Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟΥ, ΑΧΙΛΛΕΑΣ Α. ΚΥΡΟΥ
• 52 ΜΕΡΕΣ 1943, Β. ΜΕΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ, Κ. ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ, Γ. ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ
• Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΛΕΡΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ Α. ΗΣΥΧΟΣ
• ΜΕΘ΄ ΟΡΜΗΣ ΑΚΑΘΕΚΤΟΥ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΡΟΝΤΑΣ
• ΝΑΥΑΓΙΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΒΥΘΟ, Κ. ΘΩΚΤΑΡΙΔΗΣ, Α. ΜΠΙΛΑΛΗΣ
• ΑΝΕΛΚΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ, Κ. ΘΩΚΤΑΡΙΔΗΣ, Α. ΜΠΙΛΑΛΗΣ
• wikipedia