S/S MARS [+1945]

Ναυάγιο

Μέγιστο Βάθος: 48μ | Θερμ.: 21°C (Σεπ '21)

Η Ιστορία

Στις 4 Φεβρουαρίου 1924 έγινε η τοποθέτηση της τρόπιδας του υπ’ αριθμόν 131 πλοίου στα ναυπηγεία Machinebouwer Scheepsbouw Maatschappij “Nieuwe Waterweg” στο Schiedam της Ολλανδίας. Το φορτηγό πλοίο καθελκύστηκε στις 20 Οκτωβρίου 1925 λαμβάνοντας το όνομα DELAMERE για λογαριασμό της αγγλικής εταιρείας Manchester Spanish Line Ltd., ιδιοκτησίας H.Watson & Co., Manchester.

Χαρακτηριστικά:

• Κ.Ο.Χ.: 1.662
• Διαστάσεις: 81,60 Χ 11,93 Χ 4,95 μ.
• Μηχανή: 1 τρικύλινδρη παλινδρομική ατμομηχανή, ιπποδύναμης 207 NHP, κατασκευής των ναυπηγείων.
• Ταχύτητα: 10 κόμβοι.

Το 1926 το πλοίο πουλήθηκε στην ολλανδική εταιρεία Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij N.V. με έδρα το Άμστερνταμ και μετονομάστηκε σε MARS.
Το φορτηγό πλοίο εντάχθηκε στο δίκτυο δρομολογίων της εταιρείας του, μεταφέροντας εμπορεύματα από την Ολλανδία προς την αμερικανική ήπειρο και αντίστροφα.

Το χρονικό του ναυαγίου

Η θαλάσσια περιοχή στην είσοδο του Πατραϊκού κόλπου είχε τεράστια σημασία για την άμυνα της Ελλάδας στις αρχές του Β’ ΠΠ, αλλά και εν συνεχεία για της δυνάμεις κατοχής. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να συγκεντρωθεί ένας τεράστιος αριθμός ναρκών στην ευρύτερη περιοχή.

Μετά το πέρας του πολέμου Ελληνικά και Βρετανικά ναρκαλιευτικά ξεκίνησαν ένα αγώνα δρόμου για τον καθαρισμό των ναρκοπεδίων. Όμως ο μεγάλος αριθμός ποντισμένων ναρκών, παρά την γνώση της ακριβής τους θέσης, σε συνδυασμό με την κακοκαιρία όπου αγκυροβολημένες νάρκες έφευγαν από τα αγκυροβόλια τους και περιπλανιούνταν ελεύθερες, συχνά έφερναν καταστροφικά αποτελέσματα εν καιρώ ειρήνης.

Στις 29 Μαΐου 1945 το MARS όδευε προς το τέλος ενός ταξιδιού από την Πρέβεζα προς την Πάτρα, έμφορτο πετρέλαιο συσκευασμένο σε βαρέλια. Μετά την παράλλαξη του Ακρωτηρίου Πάπας το πλοίο ευρισκόμενο στα όρια του παλιού ναρκοπεδίου του Αράξου, 3 ναυτικά μίλια βορειοδυτικά του ακρωτηρίου και ενώ κόντευε να σουρουπώσει, μια τρομερή έκρηξη το συγκλόνισε, καθώς προσέκρουσε σε νάρκη.

Ο αυτόπτης μάρτυρας Αρίστος Πιτούνης εξιστορεί τα γεγονότα:

Επιστρέφαμε από το καθημερινό μας ψάρεμα στην Αλυκή, συναντήσαμε το πλοίο που είχε ρότα για το Ιόνιο. Μου έκαναν εντύπωση τα γράμματα που είχε στο πλάι, γι’ αυτό πέρασα το πλοίο για πολεμικό…. Μετά ακούστηκε η έκρηξη και φάνηκαν οι καπνοί πίσω από τον Πάπα. Τότε σουρούπωνε….. Όλοι μπήκαν πάλι στα καΐκια και πήγαν πίσω για να διασώσουν τους ναυαγούς...

Μέσα σε λίγα λεπτά το MARS τυλίχθηκε στις φλόγες. Οι ναύτες έντρομοι, έχοντας γνώση της επικινδυνότητας του φορτίου, έπεσαν στην θάλασσα. Στο κοντινό ψαροχώρι της Αλυκής οι ψαράδες, που μόλις είχαν επιστρέψει από το ψάρεμα της ημέρας, μπήκαν στα καΐκια τους και έσπευσαν για βοήθεια. Κατάφεραν να περισυλλέξουν αρκετούς ναυαγούς, πολλοί από τους οποίους είχαν εγκαύματα, ωστόσο πέντε μέλη του πληρώματος έχασαν τη ζωή τους. Το πλοίο συνέχισε να φλέγεται όλη τη νύχτα και τελικά βυθίστηκε το ξημέρωμα της 30ης Μαΐου.

Ο Διονύσιος Κυριακόπουλος, κάτοικος Αλυκής, θυμάται:

... Τότε μέναμε στο Κουνουπέλι δίπλα στην θάλασσα… Ήμουν πολύ μικρός αλλά θυμάμαι καλά που είδα το πλοίο στον ορίζοντα, ήταν μεγάλο καράβι... Ύστερα ακούσαμε την έκρηξη. Το πλοίο έπιασε φωτιά και μέχρι που πήγαμε για ύπνο φλεγόταν. Το πρωί που ξυπνήσαμε το είδαμε ακόμα να καίγεται, σε λίγο όμως βούλιαξε ...

Το Ναυάγιο σήμερα

Το MARS είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα ναυάγια του Πατραϊκού.
Η ορατότητα στον χώρο του ναυαγίου τον μήνα Σεπτέμβριο συνήθως είναι μοναδική καθώς προσεγγίζει τα 50 μέτρα και από το βάθος των 10 μέτρων φαίνεται ολόκληρο.

Το πλοίο δεσπόζει στα 48 μέτρα βάθος με τη γέφυρα του να βρίσκεται στα 37 μέτρα σε πολύ καλή κατάσταση. Το μεγάλο του βύθισμα εντυπωσιάζει, στη δεξιά πλευρά της πλώρης διακρίνεται το ρήγμα που δημιούργησε η έκρηξη από την πρόσκρουση στη νάρκη με τις δύο άγκυρες του πλοίου να βρίσκονται στην θέση τους.

Από το φουγάρο που μέχρι χθες έστεκε αγέρωχο, ένα μέρος του πλέον είναι πεσμένο στο κατάστρωμα. Σχεδόν από την γέφυρα και μπροστά έως την πλώρη, το πλοίο είναι τυλιγμένο με ένα τεράστιο δίχτυ ανεμότρατας.

Τα αμπάρια είναι γεμάτα με σιδερένια βαρέλια, τα οποία έχουν πια διαβρωθεί και τρυπήσει. Ερευνώντας τα λίγο καλύτερα κάποιος θα εντοπίσει καλυμμένη από ένα πυκνό στρώμα λάσπης την εφεδρική προπέλα του πλοίου.

Στην πρύμνη δεσπόζει επιβλητικό ένα κανόνι, απαραίτητο για την προστασία του πλοίου κατά την εποχή του πολέμου. Το κανόνι είχε τοποθετηθεί πάνω από το πίσω κομοδέσιο του πλοίου και ακριβώς από κάτω εύκολα διακρίνονται οι καμπίνες των μελών του πληρώματος.

Η ορατότητα που προσφέρει αυτή η περίοδος σε συνδυασμό με την πολύ καλή κατάσταση του ναυαγίου και την θαλάσσια ζωή που προσελκύει και έχει αναπτυχθεί πάνω του, καθιστούν την κατάδυση σε αυτό, μια μοναδική εμπειρία.

Ευχαριστίες

Στις 19 Σεπτεμβρίου 2021 η ομάδα μας επισκέφτηκε τον Πατραϊκό κόλπο στην Αχαΐα, όπου με τους καλούς φίλους Άκη Σεισίδη, Γιώργο Τουμπανιάρη και Νίκο Κριεζή καταδύθηκε σε αυτό το μοναδικό ναυάγιο.

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τους Γιώργο Καρέλα και Άρη Μπιλάλη για την άδεια αναδημοσίευσης της ιστορικής τους έρευνας και των φωτογραφιών αρχείου.

Τέλος, ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Νίκο Νικολόπουλο και το καταδυτικό του κέντρο Ionian Divers για την άψογη διοργάνωση και εκτέλεση της αποστολής μας. Ελπίζουμε σύντομα να μας ξεναγήσει και πάλι στα καλά κρυμμένα μυστικά του Πατραϊκού κόλπου.

Ιστορική Έρευνα:

• Γιώργος Καρέλας
• Άρης Μπιλάλης

Πηγές:

• Ναυάγια στον Ελληνικό Βυθό – Κατάδυση στην ιστορία τους