Υδροφόρος ΣΤΥΜΦΑΛΙΑ [+1978]

Ναυάγιο

Μέγιστο Βάθος: 34m | Θερμ: 16°C (Μάιος '21)

Ιστορική έρευνα - Κείμενο: Δημήτρης Γκάλων

Η Ιστορία

Η κατασκευή της υδροφόρου του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού ΣΤΥΜΦΑΛΙΑ (πρώην ιταλική υδροφόρος NERA) ξεκίνησε την 01.03.1913 μετά από παραγγελία του Ιταλικού Βασιλικού Ναυτικού (Regia Marina Italiana) στο ναυπηγείο του Esercizio Bacini στο Riva Trigoso (Sestri Levante) της Ιταλίας, με τον αριθμό ναυπήγησης 63.

Το πλοίο καθελκύστηκε στις 14.03.1914 και αποπερατώθηκε ως υδροφόρα (ιταλ. Navi Cisterna) με το όνομα NERA στις 09.08.1914.

Ήταν κλάσης «ADDA» και έφερε τα εξής κύρια τεχνικά χαρακτηριστικά:

Τύπος: Υδροφόρα
Τονάζ: 281 τόνοι
Εκτόπισμα (έμφορτο): 400 τόνοι
Ολικό μήκος: 32,2 μέτρα
Πλάτος: 6 μέτρα
Πρόωση: Ατμομηχανή 170 ίππων
Ενδεικτική ταχύτητα: 8,5 κόμβοι
Προπέλες: 1
Πλήρωμα: 13 άτομα

Κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, μετά τη συνθηκολόγηση του ιταλικού στρατού την 08.09.1943, το NERA βρισκόμενο στην Λέρο εντάχθηκε με τα υπόλοιπα πλοία της Regia Marina Italiana, μετά την κατάληψη της νήσου από τον βρετανικό στρατό, στις συμμαχικές δυνάμεις.

Στις 05.10.1943, μια γερμανική αεροπορική επιδρομή χτύπησε το "NERA" στον κόλπο του Πόρτο Λάγκο (τώρα Λακκί). Το πλοίο παρέμεινε ανενεργό μέχρι το τέλος της «Επιχείρησης Τυφώνας» (γερμ. Operation Taifun) και την κατάληψη της Λέρου από τον γερμανικό στρατό τη 16.11.1943.

Με το τέλος του πολέμου το NERA βρέθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις στο Λακκί μαζί το αδελφό του πλοίο, την ιταλική υδροφόρο ADDA (το οποίο και έδωσε το όνομα στην κλάση αυτή των ιταλικών υδροφόρων) και χαρακτηρίστηκαν ως λεία του πολέμου και ανατέθηκαν στο Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό. Το "NERA" ονομάστηκε "ΣΤΥΦΑΛΙΑ" και το "ADDA" ως " ΚΑΛΛΙΡΟΗ". Το Ελληνικό Ναυτικό τα χρησιμοποίησε και τα δύο ως υδροφόρες. Το ΚΑΛΛΙΡΟΗ παροπλίστηκε το 1965 και το ΣΤΥΜΦΑΛΙΑ το 1978.

Το ΣΤΥΜΦΑΛΙΑ έλαβε αργότερα το διακριτικό χαρακτηριστικό «Α-472», παροπλίστηκε την 28.09.1976 και βυθίστηκε ως στόχος στο πεδίο βολής Αλεποχωρίου την 18.09.1978.

Το Ναυάγιο σήμερα

Το ναυάγιο της υδροφόρας ΣΤΥΜΦΑΛΙΑ βρίσκεται επικαθήμενο σε όρθια θέση σε αμμώδη βυθό, έχοντας κατεύθυνση νοτιοδυτική.

Tο φουγάρο έχει καταπέσει, ενώ οι δύο μεγάλοι ανεμοδόχοι στην περιοχή του μεσοκάραβου είναι απόλυτα διακριτοί. Στην πρύμνη διακρίνονται η προπέλα και το πηδάλιο, το οποίο είναι στραμμένο προς τα αριστερά.

Στην ίδια περιοχή είναι δυνατή η διείσδυση στο κατώτερο τμήμα του ναυαγίου όπου βρίσκονται τμήματα της ατμομηχανής, όργανα ενδείξεων για τη λειτουργία της, καθώς και άλλα αντικείμενα.

Στην πλώρης είναι ορατές οι καδένες της άγκυρας, η είσοδος στον χώρο του πρόσταγου (καμπούνι) και ένα τμήμα του πρωραίου ιστού. Εκεί, κρυμμένο ανάμεσα σε δίχτυα φαντάσματα, βρήκαμε ένα αστακό της οικογένειας Homarus gammarus. Στην περιοχή του μεσοκάραβου παραμένουν σε καλή κατάσταση οι χώροι ενδιαίτησης και ο χώρος πηδαλιουχίας.

Το ναυάγιο της υδροφόρας ΣΤΥΜΦΑΛΙΑ (πρώην NERA) βρίσκεται σε μέγιστο βάθος 34 και ελάχιστο 28 μέτρα και αποτελεί ένα από τα λίγα εναπομείναντα ιστορικά ναυάγια των ελληνικών θαλασσών, του οποίου η ναυπήγηση ολοκληρώθηκε πριν από έναν περίπου αιώνα.

Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον φίλο της ομάδας Γιώργο Τουμπανιάρη, που μας υπέδειξε το σημείο του ναυαγίου και καταδύθηκε μαζί μας στις 8 Μαΐου 2021.

Πηγές:

Navi Militari Perdute, Ufficio Storico della Marina Militare, La Marina italiana nella seconde guerra mondiale, Vol. II, 3 Ed., Roma, 1965
Παΐζης-Παραδέλης, Κ.: Τα πλοία του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού 1830-1979, εκδ. Γενικό Επιτελείο Ναυτικού 1979
Θωκταρίδης, Κώστας / Άρης Μπιλάλης: Λείες Πολέμου, Ναυτική Επιθεώρηση Τεύχος 583, Τόμος 173ος, Δεκέμβριος 2012 – Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2013